| |
De Godin Brigid werd van oudsher al geassocieerd met leren, poëzie, profeteren, genezen en metaalbewerking.
Als de gekerstende Sint Brigid lag de nadruk meer op overvloed en een dierenvriend met een nauwe band
met de hele natuur.
Brigid kon ook een oorlogsgodin zijn, beschermvrouwe van het leger van
Leinster,
met als cultus centrum Kildare.
De Romeinen stelde Brigid gelijk aan Minerva;
Godin van kunstenaars, ambachten, vindingrijkheid en oorlog
(zie Hutton Blz.134-135).
Europese Godin
De naam van de Godin Brigid is verbonden met de naam van de stam der Brigantes,
die vanuit Europa Engeland en Ierland ingetrokken zijn. De stam der Brigantes vinden we o.a. in Oostenrijk, oost Zwitserland,
noord-west Spanje en het noorden van Engeland. De Griekse kaartmaker Claudius
Ptolemaeus plaatste de Brigantes in de tweede eeuw tevens in de zuid-oostelijke hoek van Ierland.
Ongetwijfeld verspreide de cultus rond de Godin Brigid zich van daar uit over de rest van Ierland.
(Zie Kissane Blz.85-86)
De Godin Brigid is dus een pan-Keltische Godin die in grote delen van Europa vereerd werdt.
In Gallië was ze bekend als Brigandu (betekend hoog, verheven),
in Engeland als Brigantia, als Brigid in Schotland en in Whales als Ffraid, de Welshe vertaling van Brigid.
(Zie Daimler Blz.15-17)
De Godin Brigid is verbonden met het Imbolc feest; Imbolc is het feest
van het wakker worden van de Aarde; het staat tussen de winter en de lente, de eerste sneeuwklokjes, de eerste lammentjes die geboren worden.
Brigid´s naam
De naam Brigid is afgeleid van een woord dat hoog, verheven, betekent.
De Oud- en Midden Ierse spelling (600-1200 na nul) voor zowel de Godin als de heilige was Brigit
en vanaf de late middeleeuwen werd dat Brighid.
Rond 1950 werd de Ierse spelling vereenvoudigd en werd het Brid.
In de Middeleeuwen werd de naam vaak in het Latijn weergegeven, oorspronkelijk als Brigita en later als Brigida.
Dat werd op een gegeven moment weer verengelst naar Bride, doch meer in het algemeen kom je de spelling Brigid tegen
(Bron: Kissane Blz.20).
De naam Brigid kan van het oud Ierse ´brig´ komen, wat kracht betekend, of
van het Welshe woord ´bri;´ verhevene. De naam Brigid zou ook nog van ´breo-saigit´ kunnen komen,
wat vurige pijl betekend, of ´breo-aigit;´ vurige kracht.
(Bronnen: Weatherstone Blz.2 &
Hutton Blz.135 &
Kissane Blz.58)
Doch de meest breed geaccepteerde betekenis van de naam van de Godin Brigid is "verhevene".
Brigid is dus eigenlijk meer een titel, dan een naam
(Ó Duinn Blz.60 en
Wright Blz.64-65).
Drievoudige Godin
In de Sanas Chormaic uit de tiende eeuw, komen we de
Godin Brigid tegen als drie gezusters; drie dochters van de Dagda.
De ene Brigid is de Godin van de poëzie, de andere Brigid Godin van de genezing en de derde Brigid Godin van smeedkunst.
Verder lezen we in deze tekst dat vrijwel alle Ierse Godinnen Brigid genoemd werden.
Als betekenis voor de naam van de Godin Brigid wordt in deze oude tekst "vurige pijl" gegeven, doch deze duiding is
etymologisch onjuist gebleken, de naam Brigid betekend "verhevene".
Dat men in de tiende eeuw de naam van de Godin Brigid als "vurige pijl" duidde geeft wel aan dat Brigid
geassocieerd werd met vuur en met pijlen; verwijzingen naar smederij en mogelijk ook krijgskunst
(Daimler Blz.29 en
Kissane Blz.84)
In de Ulstercyclus komen we weer een andere drievoudige Godin Brigid tegen;
Brigid de gastvrije herbergier was de moeder, Brigid van de rechtspraak was de echtgenote en Brigid van die zonder vee was de dochter.
Herbergen waren in de oude verhalen vaak gelokaliseerd in de andere wereld, of er was iets magisch met de eigenaar/esse.
Brigid van de rechtspraak word vaak in verband gebracht met Brigid van de poezie, omdat beidde met de macht van de spraak werken.
De derde is Brigid van de mensen zonder vee, mensen zonder bezit, buitenlanders, reizigers, mensen van de laagste klassen, groepen van krijgers.
Deze Brigid wordt in verband gebracht met Brigid van de smeedkunst.
(Daimler Blz.10-11
en Patheos.com).
Brigid: vele Godinnen en heiligen
Zowel de Godin Brigid als Sint Brigid worden met het Imbolc feest verbonden. De meningen zijn verdeeld of er werkelijk een
Sint Brigid bestaan heeft, bovendien zijn er tevens meerdere Sint Brigid's bekend uit die periode
(13 Brigid´s - Wright Blz.71-74),
die samengegaan zijn in één Sint Brigid.
Dat zou de vele aspecten die aan de Godin en Heilige
Brigid toegewezen worden enigsinds kunnen verklaren: heling, heling van oogziekten, haar adem kan doden opwekken, vruchtbaarheid, geboorte,
bevallingen, vee, smeden, bierbrouwen, poezie, profetie, rechtzaken, herberggierster, gastvrijheid, reizigers, beschermvrouwe van mensen zonder land,
beschermvrouwe van krijgers, oorlog, enz..
Sint Brigid is dus één van de meest veelzijde Heiligen die we kennen!
In twee oude teksten komen we een drievoudige Godin Brigid tegen, in de één als drie zusters en in de andere als de Moeder,
de echtgenote en de dochter.
In een oude bron uit de negende eeuw komen we tegen dat alle Godinnen in Ierland Brigid zouden heten, dus wellicht zou het
zo kunnen zijn dat er vóór het Christendom vele verschillende lokale Godinnen waren in Ierland, die met de komst van
het Christendom onderdrukt werden, waardoor men haar via verschillende Sint Brigid´s verchristelijkt heeft, die later
samengegaan zijn in één Sint Brigid.
Het gaat om een doorgaande verering van de Godin(nen) Brigid naar de Heilig(en) Brigid.
Paus Greogorius (paus van 590 t/m 605 na nul) had in een brief de opdracht gegeven om heidense heiligdommen niet meer te vernietigen,
maar ze te kerstenen, zodat de mensen naar voor hun vertrouwde plaatsen konden en gaan en hun vertrouwde gebruiken en tradities konden voortzetten
(Zie Ó Duinn Blz.57-58,
Wright Blz.31-32 en
Wikipedia).
Zoals de Romeinen de locale Goden en Godinnen van andere volken integreerden in hun eigen pantheon, zo integreerde deze Romeinse Paus
op vergelijkbare wijze de locale Goden, Godinnen en de tradities die daarbij hoorden, in het Christelijke pantheon van heiligen.
Hierdoor werden veel voor-Christelijke gebruiken gecontinueerd in een nieuw jasje.
De Godin Brigid en de Godin Danu
De Moedergodin van de Goden en Godinnen is de Tuatha Dé Danann, wat ´mensen van de Godin Danu´ betekend.
Ook Brigid wordt wel als de Godin gezien waar zelfs de Goden zich toe wenden; de grote moedergodin.
Zowel de Godin Brigid als de Godin Danu hadden drie zoons, die in het ene verhaal als zonen van Brigid genoemd worden
en in een ander verhaal als zonen van de Danu (Daimler Blz.4).
Sommigen stellen de Godin Danu gelijk aan de Godin Brigid
(Rolleston Blz.103), hoewel in verschillende
verhalen Brigid weer een andere vader heeft dan de Danu en de Morrigan
(Daimler Blz.4).
Anderen stellen de Danu weer gelijk aan de Morrigan, die o.a. weer wel dezelfde vader hebben
(Zie Wikipedia).
De Danu / Morrigan is de partner van de Dagda, aangezien Brigid´s vader de Dagda is,
wordt Brigid ook wel beschouwd als een dochter van de Danu / Morrigan
(Wright Blz.21).
Hoewel de Danu dus de moedergodin der Goden en Godinnen is; de Tuatha Dé Danann, is ook Brigid een zeer
belangrijke Godin; een moedergodin waar zelfs de Goden en Godinnen zich tot wenden.
De geboorte van Brigid
De Godin Brigid is een dochter van de Dagda
en een onbekende moeder (Daimler Blz.4).
Een van de vele aspecten van de Dagda is z'n Druïdeschap
(Matthews Blz.25).
Volgens enkele van de vele legenden rond de geboorte rond
Sint Brigid was haar vader een Druïde of was Brigid door een Druïde opgevoed
(Clerinx Blz.197),
en haar moeder was een slavin.
Brigid zou tevens een Druïdes geweest kunnen zijn voordat ze overging naar het Christendom
(Wright Blz.36 en
Kerrigan Blz.38).
De oude bronnen zijn het er over eens dat Sint Brigid geboren zou zijn op 1 Februari, over het jaartal is men het niet eens:
ergens tussen 436 en 468 na nul. Sint Brigid zou tevens op 1 Februari zijn gestorven volgens verschillende oude bronnen,
die het ook weer niet eens zijn over het jaartal; ergens tussen 504 en 548 na nul
(Wright Blz.71).
Sint Brigid is dus toevallig geboren én gestorven op 1 Februari, de feestdag van de Godin Brigid!
Verder was Sint Brigid geboren rond zonsopkomst (tussen nacht en dag),
op de drempel van het huis (niet binnen, niet buiten) en werd ze als baby gevoed door een witte koe met rode oren
(Ó Duinn Blz.9-10).
De Morrigan had een kudde witte koeien met rode oren; wit symboliseert hun heiligheid en rood symboliseert de Andere Wereld.
Dit verbindt Sint Brigid met de moeder van de Godin Brigid; de Morrigan / Danu
(Wright Blz.25).
De geboorte van Sint Brigid laat zien dat ze geboren is op de grens tussen de werelden,
Sint Brigid word hiermee duidelijk gelijkgesteld aan de Godin Brigid, is een voortzetting van de Godin Brigid.
Sint Brigid word in de legenden wel gelijkgesteld met Maria en tevens als moeder van Jezus aangeduid, of de pleegmoeder die Maria ondersteunde
(Daimler Blz.20).
Sint Brigid zou echter ergens rond 453 na nul geboren zijn (Wikipedia) dus deze verbinding van Sint Brigid met de geboorte van Jezus is wonderlijk.
Dit wijst er op dat de Godin Brigid sterke moeder-associaties had die terugkomen in Sint Brigid, Brigid was ook een Moedergodin.
Godin voor iedereen
De Godin Brigid is Godin voor de reizigers en de mensen zonder vee of bezittingen.
De Godin Brigid heeft in het
"Book of the Taking of Ireland"
de koning van de ossen, zwijnen en rammen onder haar hoede (Daimler Blz.27).
In die tijden was je rijk als je vee had en arm
wanneer je helemaal geen vee had. De koningen en adel hadden ossen en koeien, de gewone burgers hadden varkens, schapen waren het
domein van de vrouwen. Hierdoor verbond de Godin Brigid zich dus via deze drie diersoorten met alle lagen van de bevolking.
Een veestapel met koeien en ossen was in de tijd een rijkdom en statussymbool, iets waar oorlogen over gevoerd werden.
Dat de Godin Brigid twee ossen had duidt erop dat ze staat voor cultivatie van het land (ploegen) en vruchtbaarheid.
Het houden en eten van varkens kwam het meest voor in Ierland, mede vanwege de voorplanting en vanwege hun intelligentie om
zelf voor hun voedsel te zorgen. Schapen waren lastiger om te houden en gaven weinig tot geen status.
Met het feest van de Godin Brigid; Imbolc, heeft schapenmelk echter een belangrijke rol.
(Daimler Blz.39-40)
Het Eeuwig Brandende Vuur
In Kildare werd er continue een vuur brandende gehouden voor Brigid
(Lankester Blz.200).
In een geschrift uit de zevende eeuw geschreven door Cogitosus
waarin hij het leven van Sint Brigid beschrijft, vinden we echter niets over een eeuwige vlam die in Brigids heiligdom in
Kildare
brandende werd gehouden.
De oudste vermelding van het brandend houden van een eeuwige vlam in
Kildare komt uit de twaalfde eeuw.
(Bronnen: Hutton Blz.135 &
Kissane Blz.82-83)
De eeuwig brandende vlam in het klooster van Sint Brigid kan echter heel goed
overgenomen zijn van oude tradities rond de Godin Brigid, het is immers niet echt een Christelijke traditie.
De Romeinen stelden de Godin Brigid gelijk met Minerva, waarvoor in de eerste eeuw ook een eeuwig brandende vlam
gaande werd gehouden in Bath in Engeland.
Blijkbaar heeft men deze traditie rond de Godin Brigid/ Minerva overgenomen in
het Christelijke klooster rond Sint Brigid.
(Zie: Daimler Blz.16 en 20,
Kissane Blz.86,
Ó Duinn Blz.65,
Beleefhetverleden.nl
& Goddessschool.com).
Oorlogsgodin
Brigid werd door de Romeinen gelijkgesteld aan Minerva en
Victoria.
Brigid werd vaak afgebeeld met een helm en een speer
(Zie: Weber Blz.131 en
Wikipedia).
Als Godin van de smidskunst is ze verbonden met het produceren van wapens en als Godin van de vee- en bezitslozen
ook verbonden met rondtrekkende krijgersgroepen. Brigid heeft tijdens de slag rond Dunbulloge naar men zegt actief
de kant gekozen die streedt tegen de kant gesteund door de oorlogsgodin Badb,
één van de Morrigans. Natuurlijk won de kant gesteund
door Brigid (Zie Daimler Blz.7 en 11
en Ó Duinn Blz.59).
De helende Godin Brigid
Één van de drie gezusters Brigid; dochters van de Dagda, is Brigid van het genezen. Brigid wordt o.a.
aangeroepen bij geboorten en om pasgeborenen te zegenen. Een vroedvrouw ging dan op de drempel van het huis staan en riep daar Brigid aan
voor Haar steun en zegen. Brigid is tevens verbonden met vele geneeskrachtige bronnen overal in Ierland,
Wales, Engeland en Schotland. Ook in Nederland vinden we in Noorbeek (Limburg) een geneeskrachtige Brigidabron.
Men doopte wel een doek in de bron om daarmee het zieke deel van het lichaam te deppen, om het daarna in een boom bij de bron te hangen. Wanneer
het doek vergaan was, zou de kwaal genezen zijn.
Het is ook een traditie dat men van iemand die ziek is, een lap van de kleding neemt en deze met nacht van Imbolc buiten hangt. Of men neemt een
witte lap, deze wordt dan in de nacht van Imbolc door de dauw bevochtigd en word dan de volgende dag weer binnen gehaald, en zou dan helende
eigenschappen hebben. De dauw die door deze lap in deze nacht opgevangen wordt, zou gezegend zijn door de Godin Brigid,
die in deze nacht overal langs gaat.
(Delaney Blz.79 en
Ó Duinn Blz.26 en 35)
Nederlandse en/of Belgische Godin?
Brigid is oorspronkelijk geen Nederlandse en/of Belgische Godin. Nadat de Godin Brigid in Ierland gekerstend was
tot Saint Brigid, is ze met de verspreiding van het Christendom door Ierse zendelingen ook in onze streken terecht gekomen.
Zo vinden we een Brigida kerk in Geldrop in Noord Brabant en in het Limburgse Noorbeek, waar we ook een geneeskrachtige bron gewijd
aan Brigida vinden (Zie Lankester Blz.201
en Imbolc.Jaarfeest.nu).
Met de opkomst van het Paganisme in Nederland en België, groeide ook de belangstelling voor de Godin Brigid.
Met het vieren van het jaarfeest Imbolc nam ook de verering van
de Godin Brigid toe. Tijdens Imbolc maakt men vaak een
Brigid's kruis; Imbolc is van oudsher Brigid's feest.
Zodoende is de Godin Brigid gedurende de laatste paar eeuwen langzaam ook een Nederlands/Belgische Godin geworden.
Dit artikeltje over de Godin Brigid is gebaseerd op twee artikeltjes die je vind op de website
http://Imbolc.Jaarfeest.nu, het eerste over de Godin Brigid en het
tweede artikeltje is het verslag over de avond rond de Godin Brigid in de Godinnentempel in Amsterdam.
Martin Roek
Naar de bovenkant van deze pagina
|
