Freya

Vrijdag 11 Oktober 2019 ben ik naar een Tempel­bij­een­komst geweest rond de Godin Freya in de Tempel van de Godin te Amsterdam. Ik heb geprobeert om zo goed mogelijk de gegeven in­for­ma­tie tijdens deze avond hier weer te geven, doch het is natuurlijk geen letterlijke weergave geworden. Ik heb ook m'n eigen onderzoek gedaan aan de hand van de onderwerpen die deze avond aan bod kwamen, en hieruit is dan onderstaand verslagje gegroeid.
De naam Freya betekend "Vrouwe" en Freya´s broer Freyr´s naam betekend "Heer". Deze namen lijken meer titels dan namen te zijn. De naam van de dag Vrijdag zou vernoemd kunnen zijn de Godin Freya; Freya's dag (OnzeTaal.nl ).   Hoewel het meer waarschijnlijk is dat de dag Vrijdag vernoemd is naar de Godin Frigga  (Lafayllve Blz.52 ).
De naam van de Frieze stad Franeker zou te herleiden zijn tot "De akker van Freyr"; de akker van Freya´s broer Freyr  (Zie Asraaf Blz.23, Vermeyden Blz.74 ).

De Godin Freya kennen we uit de Edda als een Godin van het Godengeslacht der Vanir. Freya is een oeroude Godin. Mogelijk is het Godengeslacht van de Vanir het oude Godengeslacht dat oor­spron­ke­lijk in Noordelijk Europa vereerd werdt. Freya had een broer Freyr, waarvan in de tempel van Uppsala een beeld stond met grote fallus (Zie Asraaf Blz.111, Davidson Blz.104, Gundarsson Blz.253, Vermeyden Blz.71 en Wikipedia ).
Freyr werd ook wel voorgesteld als uitsluitend een fallus (Zie Vermeyden Blz.70 ), zodat Freyr mogelijk al in de bronstijd vereerd werd  (Zie Gundarsson Blz.252  en  TheLocal.se ).
Hoewel een Vanir, wordt Freyr wel de belangrijkste der Æsir genoemd (Zie Asraaf Blz.111  en  Vermeyden Blz.68 ).   Freyr lijkt dus een oude vruchtbaarheidsgod te zijn van het Goden­ge­slacht der Vanir, die veel ouder lijken te zijn dan de Æsir, vereerd in de Vikingtijd.

De Vanir en de Æsir

Freyr en Freya zijn een godenpaar van het godengeslacht der Vanir. Mogelijk zijn er later mensen Scandinavië binnengetrokken/gevallen die de Æsir vereerden. Dit ging gepaard met een strijd, die we terugzien in de strijd tussen de Æsir en de Vanir. Omdat de Æsir en de Vanir niet van elkaar konden winnen, besloten ze de strijd te staken en vrede te sluiten en gijzelaars uit te wisselen. Enkele Æsir gingen bij de Vanir wonen en enkele Vanir gingen bij de Æsir wonen. Zo kwamen dus de Vanir Njord en zijn kinderen Freyr en Freya bij de Æsir wonen. Zo kon de Vanir God Freyr ook de belangrijkste der Æsir genoemd worden. De nieuwkomers met hun Æsir cultus hebben de belangrijkste goden van de Vanir cultus ingelijft. De Vanir cultus was meer een sjamanistische vrucht­baar­heids­cultus, terwijl de Æsir cultus meer een hierarchische strijderscultus was  (Bjarnadóttir Blz.56 en 59, Davidson Blz.99,  Vermeyden Blz.32 ).
Het was priesteres Zia Elohka opgevallen dat wanneer je de oude verhalen leest, het lijkt alsof de Vanir en de Æsir samen opgegaan zijn in één cultus. Je leest echter voornamelijk verhalen over de Æsir, de Vanir blijven een mysterieus Godengeslacht. Mogelijk heeft Snorri Sturluson alleen de hem bekende verhalen over de Æsir opgeschreven en was hij niet bekend met de verhalen uit Noord Zweden waar voornamelijk de Vanir vereerd werden. Het samengaan van de cultussen rond de Vanir en de Æsir zou per regio kunnen verschillen en niet overal samengegaan kunnen zijn, zodat men in de ene regio voornamelijk de Vanir vereerde en in de andere regio voornamelijk de Æsir.  (Academia.edu - How uniform was the Old Norse religion  &  Academia.edu - Blótgyðjur, Goðar, Mimi, Incest, and Wagons )

Brisingamen

Freya droeg een schitterende ketting genaamd Brisingamen. Wat het woord Brisingamen betekend is onduidelijk. Het eerste deel Brising kan "vuur", "amber" of de "Brising stam" betekenen. Het laatste deel van Brisinga-men betekend "ketting". Brisingamen kan dus "vurige ketting" of "ketting gemaakt door de Brisings" betekenen. Mogelijk behoorden de vier dwergen die de ketting gemaakt hebben tot de stam Brising  (Zie Lafayllve Blz.18,   Gundarsson Blz.364  en  Patheos.com ).
Volgens priesteres Zia Elohka zouden we bij deze dwergen niet meteen moeten denken aan de kleine mannetjes uit sprookjes e.d. maar gewoon aan een ander volk. Deze vier dwergen accepteerden geen enkele andere betaling voor de ketting dan dat ieder van hen een nacht met Freya zou doorbrengen. Freya wou deze ketting zo graag dat ze dit accepteerde. Deze ketting van Freya was voor priesteres Zia Elohka altijd vaag gebleven.
Immers, de Viking vrouwen uit die tijd droegen helemaal geen (gouden) kettingen. Wat het dichtst bij een ketting kwam was een sieraad dat aan twee knopen aan de kleding bevestigd was (Foto links).
Priesteres Zia Elohka keek dus verder terug in de tijd, naar de bronstijd, in die periode kom je wel hals­sieraden tegen. Het gegeven dat een halsketting zo belangrijk was voor Freya kan er dus op wijzen dat Freya een oeroude Godin is die al ver vóór de vikingtijd vereerd werdt.
De Brisingamen brengt Freya in verband met oeroude aarde-godinnen zoals bijv. Nerthus, die vrucht­baar­heid brengen  (Zie Gundarsson Blz.363 ).

Vanadís

Één van de bijnamen van Freya is Vanadís. Vanadis staat voor dís van de Vanir.
Dís of het meervoudige Dísir wordt verschillend geïnterpreteerd. Het kan "vrouw" betekenen, "vrouwelijke vruchtbaarheidsgeesten" of "vrouwelijke voorouders". Vanadis kan dan dus betekenen "Vrouwe van de Vanir"  (Zie Bjarnadóttir Blz.53  en  Lafayllve Blz.31 ).
Een jaarfeest verbonden met Freya is Beltane / de Walpurgisnacht of tegenwoordig ook wel de Vanadisnacht genoemd. Op deze dag zijn de sluiers tussen de werelden dun zodat contact met de Andere Wereld makkelijker zou gaan, een periode geschikt voor magie, seiðr en trancereizen naar de Andere Wereld.
Het is tevens een lente- en vruchtbaarheidsfeest, geheel passend bij de Godin Freya.  (Zie Gundarsson Blz.388  en  Lafayllve Blz.80-81 ).

Valkenveren en Everzwijnen

Freya heeft een mantel van valkenveren waarmee ze zichzelf kan transformeren in een vogel en kan vliegen. Freya leent deze mantel ook wel uit aan bijvoorbeeld Loki, die zichzelf dan ook in een vogel kan transformeren en vliegen  (Zie Otten Blz.89-93 Thrymskvida ).
Het zichzelf transformeren en vliegen naar een andere wereld om antwoorden te vinden wordt ook wel in verband gebracht met het maken van een trancereis en Seiðr  (Zie Lafayllve Blz.36 ).
Één van de bijnamen van Freya is Syr, in het Engels sow, een zeug  (Zie Lafayllve Blz.17 ). Freya heeft ooit haar beschermeling Óttar in een Everzwijn veranderd en was hierop naar de reuzin Hyndla gereden, dit om de stamboom van Óttar te achterhalen. Ze noemde dit zwijn Hildisivin, wat strijd-zwijn betekend. Freya´s broer Freyr heeft een everzwijn genaamd Gullinbursti (= gouden borstels), die zijn wagen door water en de lucht trekt. De associatie van een manlijk everzwijn met vruchtbaarheidsgoden/innen blijkt heel oud te zijn. Afbeeldingen van een zwijn zijn ook op oude ceremoniële voorwerpen gevonden, evenals op voorwerpen die voor oorlog of versiering werden gebruikt. Er zijn helmen uit de zevende eeuw gevonden met daarop een afbeelding van een zwijn. Freya is dus én via het everzwijn én via haar eerste keuze van gevallen strijders verbonden met oorlogsvoering  (Zie Davidson Blz.106-107,   Bjarnadóttir Blz.71-72,   Gundarsson Blz.359-360 en 370-371  en  Lafayllve Blz.61 )
Freya kon tevens op haar zwijn naar de andere wereld rijden om daar speciale kennis op te doen, wat ons weer bij trancereizen en Seiðr brengt...  (Zie Lafayllve Blz.61 ).

Seiðr

Seiðr is een oude Europese vorm van sjamanisme. De Vanir waren bekend met Seiðr, dat met de uitwisseling de Vanir goden Njord, Freyr en Freya, bij de Æsir geïntroduceerd werd; een culturele uitwisseling dus. Seiðr was dus een sjamanistische traditie van de Vanir die door de Vanir Godin Freya onderwezen werd aan de Æsir; ten eerste aan de Æsir God Odin. Vervolgens werdt Seiðr ook aan de mensen doorgegeven
 (Zie Bjarnadóttir Blz.109, Gundarsson Blz.367, Lafayllve Blz.38, Price Blz.68 )
Seiðr lijkt dus een vorm van sjamanisme te zijn die ouder is dan de Æsir en de Edda´s uit de vikingtijd, Seiðr gaat mogelijk terug tot in de bronstijd. Freya is een oude Godin die in de overgeleverde verhalen onlosmakelijk verbonden is met Seiðr. De cultus rond de Vanir Godin Freya en God Freyr heeft meer met het land, met vruchtbaarheid te maken.
In een beschrijving van een Seiðr ritueel in de Saga van Eirick de Rode lezen we hoe een Seiðkona in een tijd van hongersnood bij een boerderij aankomt, van alles van de boerderij wat te eten krijgt, er een nacht blijft slapen om de dag daarna voorspellingen te doen over o.a. het weer, de vruchtbaarheid van het land en het einde van de hongersnood  (Zie Vermeyden Blz.52-54  en  Otten Blz.164-167 ).

De machtigste Godin

Freya staat ook bekend als een Godin van de Liefde. Priesteres Zia Elohka vertelde dat hier vaak de nadruk op gelegd wordt maar dat Freya toch veel meer is dan een Godin van de Liefde en hier mogelijk veel meer achter schuil gaat.
In de Lokasenna (scheldtirade van Loki) lezen we dat Freya met iedereen naar bed zou zijn geweest: Asen, Elven, Dwergen, iedereen! Freya´s vader Njord verdedigt Freya door te stellen dat het geen ramp is wanneer een vrouw er een man of een minnaar, of beidde, bij neemt  (Zie Lokasenna 30 t/m 33, Otten Blz.82-83 ).
Dit wordt vaak uitgelegd als dat Freya meesteres is van haar eigen sexualiteit en daar aan niemand rekenschap over hoeft af te leggen. In de Proza Edda in de Gylfaginning (vers 24) lezen we dat men zich tot Freya richte voor liefdesaangelegenheden  (Zie Törnqvist Blz.45-46 ). Dus liefde en sexualiteit zijn zeker met Freya verbonden, doch mogelijk gaat dit nog verder.
De naam Freya betekend zoals we hierboven al zagen "Vrouwe"  (Zie Gundarsson Blz.357  en  Lafayllve Blz.17 ) en wordt ook wel als "de eerste", geduid  (Bjarnadóttir Blz.53  en  Lafayllve Blz.52 ).
In de Gylfaginning (vers 24) lezen we dan ook dat Freya de eerste keuze heeft van de gestorven strijders, Freya kiest de helft en de gestorven krijgers niet door Freya gekozen gaan naar Odin  (Zie Törnqvist Blz.45  en  Lafayllve Blz.28 ).
De Godin Freya moet dus een zeer machtige Godin zijn wil zij een dergelijke positie van de eerste keuze kunnen innemen. De Godin Freya bleek met het begin van de oorlog tussen de Vanir en de Æsir niet te doden:

Men is het er over eens dat deze tekst de Godin Freya betreft  (Zie Bjarnadóttir Blz.73-75,   Gundarsson Blz.366  en  Lafayllve Blz.54 ).
De Æsir konden de Vanir niet verslaan; Odin kon Freya niet doden, geen van beidden kon de oorlog winnen. Er werd dus een verbond gesloten en er werden gijzelaars uitgewisseld; zo kwamen de Vanir Njord, Freyr en Freya bij de Æsir wonen. Ze werden lijkt wel helemaal één met de Æsir; Freyr werdt zoals we al zagen in een tekst de belangrijkste der Æsir genoemd en Freya had de eerste keus van de gesneuvelde strijders. Gundarsson (Blz.363) brengt de Brisingamen in verband met een oude vruchtbaarheid brengende Aarde Godin...

Vruchtbaarheids- en Aarde Godin

Priesteres Zia Elohka bracht alle bovengenoemde informatie in context: de Brisingamen, de relatie van Freya met leven en dood, de sexuele verwijzingen, waarom iedereen met Freya de nacht wou doorbrengen of met haar wou huwen. Een voorbeeld hiervan is de reus Thrymr die de hamer van Thor steelt alleen maar om met Freya te kunnen trouwen, die dit echter weigert  (Zie Otten Blz.89-93 Thrymskvida  en  Wikipedia ).
We zagen al verschillende verwijzingen naar dat de Godin Freya een oeroude aarde­godin geweest zou kunnen zijn. In veel tradities moest een koning met de Godin van het land huwen om over het land te kunnen heersen. Priesteres Zia Elohka vertelde dat blijkbaar daarom de reus met Freya wou huwen, zo zou hij over het land kunnen heersen. Dan wordt ook duidelijk waarom van Freya gezegd wordt dat ze met iedereen de nacht heeft doorgebracht; reuzen, dwergen, goden, mensen; zoals bij de meeste grote Godinnen zoals o.a. Inanna, kon iemand pas over het land heersen nadat deze met de Godin van het land gehuwd was en de nacht had doorgebracht.
Daarmee komen de sexuele verwijzingen rond de Godin Freya in een heel ander licht te staan, het lijken verwijzingen te zijn naar een ver verleden toen de Godin Freya een Godin van de Aarde was en niemand over een grondgebied kon heersen zonder eerst met de Godin gehuwd te zijn, zonder instemming van de Godin kon men niet over een grondgebied heersen. Ook daarom was Freya blijkbaar bekend als "de eerste".

Natuurlijk is er nog veel meer over Freya te vertellen, doch we hadden maar één avond dus dan kan je nooit alles volledig uitdiepen... Dit was overigens de tweede keer dat priesteres Zia Elohka een avond rond de Godin Freya had georganiseerd, en deze avond was zeker weer een verdieping! Ik heb helaas toen geen verslagje gemaakt van die avond...

Rituele deel van de avond

Nadat we ons verdiept hadden in de Godin Freya was het na een korte pauze tijd voor het rituele deel van de avond. We verzamelde ons rond het altaar (foto hieronder).

Priesteres Zia Elohka begon het rituele deel met het voordragen van een gedicht gewijd aan Freya. Vervolgens zongen we allen gezamenlijk enkele liederen om Freya te eren.
Ik denk dat ik in ieder geval drie van de songs hiernaast als YouTube filmpjes gevonden heb. Ook zingen kan een offer zijn aan de Godin Freya. Er was ons gevraagd om een offer voor Freya mee te nemen. We kregen de gelegenheid om de beurt ons offer aan Freya te geven met de o.a. de woorden "Freya, ontvang dit offer, aanvaard dit offer " en wat je hier zelf eventueel nog aan zou willen toevoegen.
Aansluitend deden we een meditatie begeleid door het mooie gezang van priesteres Zia Elohka. Wie dat wou kon ervaringen opgedaan tijdens de meditatie delen.
Als afsluiting trokken we allemaal een kaart, ik trok een kaart met daarop de tekst "Drie Toverkolletjes - De kracht van drie" wat meteen associaties opriep met de populaire TV serie Charmed. Doch de boodschap was duidelijk, je kan het niet alleen, je hebt de steun van anderen nodig.
We zongen gezamenlijk een lied om Freya te eren, waarna de drinkhoorn driemaal de kring rondging om een wens of dankzegging uit te spreken. Na gezamenlijk nog een lied gezongen te hebben werd deze mooie en leerzame avond afgesloten en konden we nog even gezellig napraten.

Martin Roek      

www.GodinnenTempelAmsterdam.nl

Naar de bovenkant van deze pagina